ROTTERDAMSE KRAAKHANDLEIDING (Hoofdstuk 6)
HOOFDSTUK 6
POLITIEK
In de hele wereld zijn naar schatting een miljard mensen die dakloos zijn of die ergens zonder ‘recht of titel’ wonen, dat wil zeggen zonder huurovereenkomst of anderszins zonder toestemming van de eigenaar van de grond of de woning. Natuurlijk is het kraken van woonruimte in Nederland niet vergelijkbaar met kraken in Rio de Janeiro. Feit blijft dat overal, ook waar kraken verboden is, gekraakt wordt. Immers, wonen is een eerste levensbehoefte, ook al strookt de manier waarop mensen zelf in deze voorzien niet altijd met de agenda’s van hen die het vastgoed in handen hebben of de financiële middelen om woonruimte te waarborgen.
In Nederland hebben we de bijzondere situatie dat kraken wettelijk is toegestaan. Hier ging wel een periode van hevige sociale strijd aan vooraf. In de jaren 70 en 80 was er duidelijk een sterke kraakbeweging die via directe actie het recht op woonruimte opeiste. Met name in Amsterdam, maar ook in Nijmegen en Groningen, heeft men flink wat verzet gepleegd tegen ontruimingen.
Naar aanleiding van deze sociale onrust is vervolgens de Leegstandswet aangenomen. Aan de ene kant betekende deze wet extra moeilijkheden voor de krakers, bijvoorbeeld omdat deze nu anomiem gedagvaard konden worden en er nu officieel een straf stond op het betrekken van panden die nog niet een jaar leeg stonden (maar wel overduidelijk in handen waren van speculanten die doorgaans enkel de boel leeg lieten staan om het daarna weer voor veel geld van de hand te doen). Met de aanname van de Leegstandswet werd er een artikel geïntroduceerd in het Wetboek van Strafrecht (429 sexies, zie hierboven) waarin eigenaren een termijn van één jaar kregen om een nieuwe bestemming voor hun vastgoed te vinden. Hier spreekt duidelijk een erkenning uit dat langdurige leegstand, terwijl er tevens woningnood bestaat, een vanuit maatschappelijk oogpunt onwenselijk fenomeen is. Bovendien was men met de Leegstandswet ook van plan een leegstandstregister te introduceren. De bedoeling hiervan was om de leegstand in kaart te brengen en tegen te gaan. Hier is verder nooit meer wat van gekomen.
Voorts verdient het vermelding dat de kraakbeweging een enorme ondersteuning heeft betekend voor vele andere sociale bewegingen: zoals de vredesbeweging, de milieubeweging (waaronder ook de anti-kernenergiebeweging en de dierenrechtenbeweging) en de feministische beweging1. Vele culturele broedplaatsen waren zonder kraken nooit van de grond gekomen. Sommige konden zelfs uitgroeien tot pop-podia van internationale betekenis, zoals de Paradiso in Amsterdam, de Tivoli in Utrecht en wijlen Nighttown in Rotterdam.
Voor een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van de kraakbeweging wordt verwezen naar: Eric Duivenvoorden, Een voet tussen de Deur, geschiedenis van de kraakbeweging 1964 – 1999 (Arbeiderspers Amsterdam 2000), en Tussen verbeelding en macht, geschiedenis van sociale bewegingen in Nederland, Jan Willem Duyvendak, Hein-Anton van der Heijden, Ruud Koopmans, Luuk Wijmans (red.); Uitgeverij: SUA.
Kraakverbod?
Al enige tijd wordt er vanuit de politiek geprobeerd om het kraken te criminaliseren. Onder Balkenende II is er door de Tweede Kamer een motie aangenomen om alle mogelijkheden te onderzoeken om het kraken van woonruimte zo moeilijk mogelijk te maken. Voordat deze motie was aangenomen had het Ministerie van Justitie onder verantwoordelijkheid van Minister Donner al onderzocht of een kraakverbod tot de mogelijkheden behoorde, maar kwam tot de conclusie dat dit niet wenselijk zou zijn met het oog op de handhaafbaarheid. Niettemin werd als gevolg van de motie een strafrechtelijk verbod weer een van de mogelijkheden. De vier grote steden hebben in een gezamenlijke verklaring naar buiten gebracht dat zij tegen het plan van een kraakverbod waren. Zij vonden kraken als fenomeen een goede stok achter de deur tegen ongewenste leegstand. Op het moment dat het wetsvoorstel ieder moment verwacht kon worden, moesten de ministers Donner (Justitie) en Dekker (Volkshuisvesting) echter aftreden in verband met de Schipholbrand en raakten de plannen voor een kraakverbod weer in de vergetelheid.
Initiatiefwetvoorstel
Inmiddels is er een initiatiefwetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. Het advies van de Raad van State was behoorlijk afwijzend. Verwacht wordt dat de parlementaire behandeling net voor of net na het zomerreces zal plaatsvinden. Ten Hoopen en de zijnen beweren dat er meer middelen komen om van overheidswege de leegstand te bestrijden, maar het is overduidelijk dat deze middelen er al zijn maar niet gebruikt worden.
Er lijkt momenteel een nipte meerderheid voor het voorstel te zijn. Niettemin zou de PVV bedenkingen bij het voorstel hebben vanwege de nadelen voor vastgoedeigenaren! In een lobby campagne wordt ook geprobeerd om leden van het CDA te bewegen om tegen het voorstel te stemmen. Iets soortgelijks gebeurde ook in 1978, toen stemden veel CDA leden tegen een kraakverbod, mede naar aanleiding van een rapport van de Raad van Kerken.
In het geval de Tweede Kamer het voorstel goedkeurt, moet de Eerste Kamer zich er nog over buigen. Bij de beoordeling door de Eerste Kamer wordt meestal extra aandacht besteed aan aspecten van grondwettelijkheid en verplichtingen in het kader van internationale grondrechten. Zo zou men zich onder meer kunnen afvragen hoe deze wet zich verdraagt met de zorgplicht van de overheid om huisvesting als sociaal grondrecht te bevorderen.
Bij het ter perse gaan van deze kraakhandleiding is waarschijnlijk inmiddels de site kraakpetitie.nl gelanceerd.
Witboek kraken: http://squat.net/witboek/Witboek_Kraken/Inleiding.html
www.krakengaatdoor.nl
www.kraakpetitie.nl
Antikraak?
Bij het kraakspreekuur worden regelmatig vragen gesteld over antikraak. De praktijk van antikraak is ontstaan om te voorkomen dat panden gekraakt worden. Meestal wonen er enkele studenten in gigantische panden waar, met enige aanpassingen, eigenlijk wel 50 tot 100 mensen in zouden kunnen wonen. Juist onder kantoorruimte is er sprake van enorm veel leegstand, ongeveer 6 miljoen vierkante meter. De antikraakbureau’s verdienen grof geld en vangen zowel van de eigenaar als van de oppassers. Bovendien behouden ze zich het (discutabele) recht voor om te pas en te onpas onaangekondigd binnen te komen (dit is in het huurrecht ondenkbaar)! Ook wordt het standaard niet toegestaan om feestjes te organiseren of anderszins culturele projecten op poten te zetten. Antikrakers kunnen er zomaar worden uitgezet op het moment dat de eigenaar het pand zegt nodig te hebben en dan hebben ze in het het beste geval het volgende pand maar te accepteren. Doordat antikrakers weinig tot geen rechten hebben, betekent dat antikraak in zijn huidige vorm nooit een oplossing kan worden voor de woningnood. Deze trend heeft juist een uitholling tot gevolg van de huurrechten waar lange sociale strijd voor gevoerd is. Wanneer bewoners zelf tot afspraken komen met een eigenaar en er tevens geen sprake is van onderbezetting van het pand, spelen deze bezwaren natuurlijk niet of tenminste veel minder.
Folder tegen antikraak: http://squat.net/rotterdam/images/antikraak_geen_oplossing.pdf
Sloop van sociale huisvesting
Voor de komende tien jaar wordt er ongever acht keer zoveel gesloopt als in de afgelopen vijftig jaar. Terwijl de wachtlijsten groeien, urguntiegronden ingeperkt, het aantal zwerfjongeren gestaag toeneemt, wordt overal sociale huisvesting gesloopt zonder dat er wordt teruggebouwd. Directeuren van woningcorporaties verdienen een veelvoud van het salaris van de ministerpresident en krijgen zelfs ‘sloopbonussen’ (!) voor het slopen van betaalbare huisvesting.
De huidige politieke teneur is dat mensen met een minder hoog inkomen een gevaar voor de veiligheid zijn en dus is het beleid erop gericht om deze mensen niet in de stad te laten wonen. Dat is in een notendop het idee achter de Wet Grootstedelijke Problematieken, in de volksmond ook wel de ‘Rotterdamwet’ genoemd. Hierin wordt onder meer bepaald dat nieuwkomers in de stad minstens 120% van het minimuminkomen moeten verdienen om er te mogen wonen. Gelukkig is niet iedereen het eens met deze sociaal-darwinistische politiek. Zo bestaan er verschillende netwerken en samenwerkingsverbanden tegen deze rechtse politiek die enkel in het belang is van het establishment en grootkapitaal, zoals actiegroep Woonstrijd! en de Bond voor Behoud van Sociale Huisvesting (BBSH) die onlangs is opgegaan in het RIA (Rotterdammers In Actie).
‘Klimaat-neutraal kraken’
Al bijna zo lang als dat kraken bestaat, zijn er vele mensen geweest die van deze infrastructuur gebruik maken in hun pogingen om hun leven wat meer onafhankelijk van de kapitalistische maatschappij in te richten. Actiegroep Groen Front! is bezig een heuse campagne ‘klimaat-neutraal kraken’ te lanceren. Gedacht kan worden aan pedaalkracht installaties voor een 12 volt systeem, het opvangen van regenwater, permacultuur op het dak of balkon, etc.
Relevante websites zijn:
http://www.autonopedia.org.uk/
http://www.zelfbouw-groenestroom.nl/windindex.php
http://www.vanalleswat.nl/windmolen.html
http://www.journeytoforever.org/
En over permacultuur tuinieren door Jaap Krater:
http://www.s1366661.fmns.rug.nl/indetuin.pdf