Is kraken verboden?
Nee, het wonen in een kraakpand is niet strafbaar en niet verboden. Bij de totstandkoming van de huidige leegstandswet is nadrukkelijk het kraken van lege panden niet strafbaar gesteld zolang er geen oplossing is voor leegstand en woningnood. Kraken moest mogelijk blijven. De bedoeling hiervan was om op deze manier leegstand te beperken. Als een eigenaar geen gebruik maakt van zijn panden, loopt hij het risico dat deze gekraakt worden. Een eigenaar die op een verantwoorde wijze met zijn panden omgaat, loopt dit risico niet.
Wordt kraken gedoogd?
Nee, kraken wordt niet gedoogd. Als een pand twaalf maanden voorafgaande aan de kraak niet in gebruik was, is het kraken ervan niet strafbaar. Op dat moment wordt het een civiele zaak tussen krakers en eigenaar. Zoals bij elk geschil tussen burgers waar de betrokkenen er niet zelf uitkomen, kan het geschil aan de rechter worden voorlegd. Wanneer de rechter bepaalt dat de krakers moeten vertrekken en deze weigeren dat, wordt het mogelijk weer een zaak van de overheid (politie) om de krakers het pand uit te zetten.
Is kraken een schending van het eigendomsrecht?
Nee. Hoewel krakers inbreuk maken op het vrije beschikkingsrecht van een eigenaar door zich in het pand te vestigen, blijft het eigendom onaangetast omdat de eigenaar nog steeds eigenaar van het pand is. Krakers verwerven huisvrede in hun gekraakte woning. Dat betekent dat een eigenaar niet zomaar de woning mag binnendringen of de krakers eigenhandig het huis uit mag zetten. Het huisrecht van krakers is niet anders dan dat van huurders.
Kunnen alle panden gekraakt worden?
Nee, om een pand te kunnen kraken moet men er huisvrede kunnen hebben. Het moet dus 'voldoende besloten' (vaste muren, afsluitbare deur) zijn, en met moet er wonen. Ook moet het pand twaalf maanden voorafgaande aan de kraak niet actief in gebruik zijn geweest. Woningen van particuliere eigenaren of corporaties, fabrieken, kantoren, scholen, loodsen, woonboten etc. kunnen gekraakt worden.
Kunnen huiseigenaren niets doen als hun panden gekraakt zijn?
Jawel, een eigenaar heeft veel mogelijkheden om de beschikking over zijn bezit terug te krijgen. Een eigenaar kan een regeling treffen met de bewoners van zijn pand. Veel kraakpanden worden na korte of lange tijd gelegaliseerd. De bewoners krijgen een huurcontract of kopen het pand dat zij gekraakt hebben. Veel krakers verlaten vrijwillig hun pand zodra de eigenaar redelijkerwijs kan aantonen dat hij het pand weer in gebruik gaat nemen of er een nieuwe bestemming voor heeft gevonden. Komen krakers en eigenaar er samen niet uit dan kan een eigenaar zijn bewoners dagvaarden en de rechter om ontruiming vragen. De krakers moeten het pand verlaten als een eigenaar kan aantonen dat hij nieuwe plannen heeft en dat daarbij geen ruimte is voor de krakers. Een eigenaar kan middels een kort geding binnen een a twee weken een ontruimingsbevel van de rechtbank krijgen.
Hoeveel krakers zijn er eigenlijk?
Dat is niet bekend. Hoewel veel krakers gewoon staan ingeschreven in het bevolkingsregister, worden kraakpanden daar niet als een aparte categorie bijgehouden. Ook de politie houdt niet bij welke panden gekraakt zijn. Veel krakers geven er ook de voorkeur aan om weinig bekendheid aan hun kraak te geven. Voor Amsterdam lopen de schattingen uiteen van 200 tot 300 kraakpanden en 1500 tot 2000 krakers. De Amsterdamse Kraakspreekuren kraken in georganiseerd verband twee tot drie panden per week. In vrijwel alle grote steden vindt een min of meer georganiseerde vorm van kraken plaats en ook in dorpen of op het platte land komt het regelmatig voor. De meeste kraakpanden zijn te vinden in de studentensteden en de steden met de grootse woningnood.
Kraken, hoe gaat dat in praktijk?
De aanstaande kraker moet veel huiswerk doen. Hij/zij moet een pand zoeken dat lang genoeg leeg staat en op de korte termijn geen bestemming heeft. Veel krakers roepen hierbij de hulp in van een kraakspreekuur. De kraakactie zelf begint met het openbreken van de deur en het plaatsen van een tafel bed en stoel, het symbolische huisraad waarmee huisvrede wordt verkregen. Vervolgens belt men de politie die langs komt om rapport op te maken. De politie doet onderzoek naar de leegstandsduur, de eigenaar, de bestemming en andere relevante zaken. De officier van justitie bepaald vervolgens of de wet is overtreden (of het pand niet lang genoeg leeg stond) of dat de kraak wordt goedgekeurd. Stond het pand geen twaalf maanden leeg, dan moeten de krakers, op vordering van de rechthebbende, onmiddellijk vertrekken. Wanneer het pand wel lang genoeg leeg stond, eindigt de bemoeienis van de overheid (voorlopig) en moet de eigenaar zelf zien hoe hij de zaak afhandelt. De meeste panden die 'legaal' gekraakt worden hebben een 'levensverwachting' van enkele maanden tot misschien wel een of twee jaar. Een paar procent blijft langer gekraakt, soms langer dan twintig jaar. Op dit moment komt het slechts enkele keren per jaar voor dat de ME een pand ontruimt, alle andere kraakacties eindigen vreedzaam.
Verdringen krakers andere woningzoekenden op de woningmarkt?
Nee, krakers wonen in panden die niet in gebruik zijn en waarvan de eigenaar blijkbaar niet voornemens is om ze te verhuren. Door een oplossing buiten de wachtlijsten te zoeken verdringen zij niemand. Door kraakacties worden veel woningen bovendien op langere termijn juist toegevoegd aan het woningbestand of worden sloopplannen verijdeld waardoor woningen behouden blijven.
Is er nieuwe wetgeving nodig om bedrijfspanden te beschermen tegen krakers?
Nee. Eigenaren die gebruik maken van hun panden hoeven geen krakers te vrezen. Eigenaren van gekraakte bedrijfspanden staan dezelfde juridische middelen ter beschikking als eigenaren van gekraakte woningen. Zodra een nieuwe bestemming voldoende kan worden aangetoond, zal een rechter ontruiming toestaan.
Waarom kraken krakers?
Elke kraker heeft natuurlijk zijn eigen motieven. Feit is dat in de meeste steden een groot tekort heerst aan betaalbare woonruimte. Zeker voor nieuwkomers op de woningmarkt (jongeren, studenten etc.) is vaak nauwelijks woonruimte beschikbaar. In Amsterdam is de gemiddelde wachttijd voor een studentenkamer langer dan de gemiddelde duur van een studie. De wachttijd voor een sociale huurwoning is afgelopen jaar opgelopen naar zeven jaar (in het centrum zelfs 10,5 jaar). Doordat de overheid steeds minder invloed uitoefent op de volkshuisvesting, is er jarenlang nauwelijks betaalbare woonruimte bij gebouwd. Veel huurwoningen zijn omgezet in koopwoningen. Door een absurd investeringsbeleid groeit het aanbod aan kantoren terwijl de vraag ernaar juist afneemt. Op dit moment staat er in Nederland bijna vijf miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg. Dit zal binnen een jaar verdubbelen. Behalve hun eigen woningnood hebben veel krakers politieke motieven om te kraken zoals protesteren tegen het huisvestingsbeleid. Ook zijn er mensen die ervoor kiezen in een woongroep te wonen, waarvoor bijna geen geschikte woonruimten te vinden zijn in de huidige markt. Hetzelfde geldt eigenlijk voor kunstenaars. Het is niet mogelijk om betaalbare ateliers of werkruimten te huren, of ruimtes te realiseren waarin sociaal culturele projecten kunnen worden opgezet die te weinig inkomsten generen om een commerci?le huur te betalen. Soms wordt een pand ook alleen maar gekraakt om het te behoeden voor sloop of verkrotting.
Is de kraakbeweging een rudimentair overblijfsel uit de jaren tachtig?
De kraakbeweging is menigmaal dood verklaard. De redenen om te kraken zijn eigenlijk dezelfde gebleven en nog steeds actueel. Door de toenemende woningnood en de toenemende leegstand groet het aantal kraakpanden op dit moment en de verwachting is dat dit de komende jaren zal blijven toenemen. Mensen die kraken doen dat meestal niet uit nostalgische gevoelens voor de kraakbeweging uit de jaren tachtig.
Zijn krakers verantwoordelijk voor vernielingen in (monumentale) panden?
Nee. Hoewel iedereen een andere smaak heeft bij het inrichten van zijn pand, zullen krakers over het algemeen als eerste proberen hun kraakpand wind en water dicht te maken. Vaak worden juist verkrotte monumenten gekraakt om ze te behouden van sloop en verdere verkrotting. Op die manier zijn veel monumenten behouden, zoals in Amsterdam Paradiso, de Melkweg en recent het Paard van Aemstel.
Zijn kraakpanden broeinesten van buitenlandse criminelen en terroristen?
Nee. Dat lijkt vooral stemmingmakerij van oa kamerlid Ten Hoope van het CDA. Het is onduidelijk waar hij zijn verdachtmakingen op baseert. Een kraakactie trekt meestal onmiddellijk de aandacht van politie en justitie, iets dat een criminele organisatie altijd wil vermijden. Krakers kraken vaak panden die door malafide speculanten worden gebruikt voor witwaspraktijken. De commissie Van Traa bijvoorbeeld heeft frequent gebruik gemaakt van informatie die door krakers is aangeleverd.
Zijn krakers allemaal uitkeringstrekkers of relschoppers?
Nee, dat lijkt een gedateerd vooroordeel uit de jaren tachtig. De meeste krakers hebben een baan of studeren. Kraken gebeurt in de vrije tijd, vandaar dat kraakacties ook vaak op zondag plaatsvinden.
Is een algemeen kraakverbod de oplossing voor een bestaand probleem?
Nee, dat wat het CDA met haar motie wil bereiken, kan makkelijk en beter binnen de bestaande wetgeving. Door kraken te verbieden, groeit de leegstand, raken duizenden krakers en tienduizenden kraakwachten hun woning kwijt, ontbreekt de stimulans voor eigenaren om snel nieuwe bestemmingen voor hun onroerend goed te vinden, gaan onnodig veel panden verloren aan verkrotting of sloop en wordt het onmogelijk om culturele en kunstzinnige initiatieven te ontplooien in grote steden.
